چکیده:
از دیرباز مفهوم و معنای حقوق اقلیت ها، اقسام و مصادیق آن و همچنین وضعیت شناسایی این دسته از حقوق شهروندان، در زمره مهم‌ترين مسائل مطروحه در ذیل مباحث حوزة اخلاق، حقوق و فقه سياسی بوده است؛ به نحوی که رعایت حقوق اقلیتها به عنوان یکی از دغدغههای جامعهی بشری همواره مورد توجه فقها، حقوقدانان و سیاستمداران بوده است. در دین مبین اسلام نیز به مسأله رعایت حقوق اقلیت های دینی توجه خاصی مبذول گردیده است. قرآن کریم، با به رسمیت شناختن «اقلّیتهای دینی» یا همان «اهل ذمّه» به عنوان شهروندان غیر مسلمان ساکن در سرزمین اسلامی، برخی حقوق را جهت بهره مندی و استیفاء برای آنان به رسمیت شناخته است. از نظر شارع مقدس، اقلیت های دینی مادامیکه در صدد آشوب، فتنه، توطئه و براندازی حکومت اسلامی نباشند و اقدامی علیه مصالح عمومی مسلمین ننمایند و همچنین به مفاد قرارداد ذمه خویشتن پایبند باشند، از حقوق پیش بینی شده ای که مورد تأیید شارع می باشد، متمتع خواهند گردید. در نظام حقوقی اسلام با توجه به لزوم احترام و رعایت اصولی چون: اصل احترام به کرامت ذاتی ابنای بشر، اصل عدالت، اصل وفای به عقود، اصل همزیستی مسالمت آمیز، اصل دعوت به دین و اصل تعاون و احسان، حقوقی نظیر: حق حیات، حق آزادی دینی و مذهبی، حق آزادی عقیده و بیان، حق برخورداری از امنیّت و مصونیت همهجانبه، حق ترافع قضایی و برخورداری از عدالت قضایی(مشتمل بر: حق داد خواهی، حق تساوی افراد در برابر دادگاهها، حقّ دفاع از خود و…) و حق برخورداری از عدالت اجتماعی برای اقلیت های دینی در نظر گرفته شده است. مقاله حاضر، تلاشی است در جهت بررسی و تبیین حقوق اقلیت های دینی(اهل ذمه) در حوزه عمومی در قرآن کریم. روش تحقيق به کار گرفته شده در پژوهش حاضر، كتابخانه اي بوده و در بيان مطالب با بهره گيري از منابع موجود فارسی و عربی، با تکیه بر آیات نورانی قرآن کریم، از شيوه توصيفي _ تحليلي استفاده گرديده است.
واژگان کلیدی: حقوق عمومی، اسلام، قرآن کریم، اقلیت های دینی، اهل ذمّه
